42 – Oylum Höyük

Gaziantep-Kilis karayolu üzerinde aynı adı taşıyan Oylum Köyünde yer alır. Kilis Ovasına hâkim konumu ile biri 22 metre, diğeri 37 metre iki yükseltiden oluşan höyük, 460 metre uzunluğunda ve 370 metre genişliğindedir. Oylum Höyük doğu-batı yönünde Fırat Vadisi ile Amik Ovası; kuzey-güney yönünde ise Kuzey Suriye ile Anadolu platosu arasında bir kesişme noktasıdır. Stratejik konumu nedeniyle çeşitli dönemler boyunca orduların, kervanların geçtiği bir uğrak noktası olmuş, hemen her dönem de iskân görmüştür. Yalnızca Kilis’in değil, Ortadoğu’nun en büyük höyüklerinden biri olmasının yanı sıra Anadolu, Suriye ve Mezopotamya kültürlerinin kesiştiği bir merkez özelliği taşımaktadır. Kalkolitik Dönemden Hellenistik Döneme kadar iskân gösteren Oylum Höyükte yapılan kazılar sonucunda bölge tarihinin beraberinde Ön Asya tarihi de aydınlatılmaktadır. En eski Kilis yerleşimi olarak kabul edilen höyük üzerinde gerçekleştirilen arkeolojik kazı çalışmaları bölgenin 5500 yıllık tarihine ışık tutmaktadır.  Höyük üzerinde ilk bilimsel çalışmalar 1985 yılında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Engin ÖZGEN başkanlığındaki araştırma ile başlamıştır. 2000 yılından günümüze kadar kazı çalışmaları Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Atilla ENGİN tarafından yürütülmektedir.  Roma Dönemi; höyüğün güney yamaçlarından toplanan çömlek örnekleri ile temsil edilir. Hellenistik Dönem; höyüğün en yüksek noktasına yakın alanda, kuzeydoğu ve güneybatı açmalarda saptanmış altındaki Demir Çağı tabakalarının ise kuzeyde ve doğu yamaçta yoğunlaştığı görülmüştür. Doğu yamaçta açılan basamaklı yamaçta Tunç Çağı buluntuları yapı katlarına bağlı olarak ele geçmiştir. En eski dönemi temsil eden Kalkolitik Çağ buluntuları ise höyüğün kuzeydoğusunda ortaya çıkarılmıştır. Gerek yüzey araştırmaları gerekse gerçekleştirilen kazılar höyüğün en azından Geç Kalkolitik Dönemden (M.Ö. 3500-3000) itibaren kesintisiz olarak yoğun iskân gördüğünü ortaya koymaktadır. Oylum Höyük çevresindeki uydu yerleşme niteliğindeki birçok höyükle birlikte başta Tunç Çağları (M.Ö. 3000-1200/1000) olmak üzere çeşitli dönemler boyunca bölgesel bir merkez durumundadır.